Przemysł motoryzacyjny w Polsce - jak wyglądało to kiedyś, a jak dziś?

Polski przemysł motoryzacyjny funkcjonuje od 1893 roku, w którym to powstały pierwsze zakłady Ursus, w których od 1922 produkowano m.in. traktory. Obecnie nasz kraj stanowi ważny element całego sektora w ujęciu globalnym. Możecie tego nie wiedzieć, ale produkuje się w nim nie tylko części i wyposażenie do samochodów, ale również całe auta! Jesteście ciekawi historii przemysłu motoryzacyjnego w Polsce? Zachęcamy do lektury naszego artykułu! 

Początki przemysłu motoryzacyjnego w Polsce 

Pierwszymi przedsiębiorstwami produkującymi auta w naszym kraju, były zakłady Ursus, które założono w 1893 roku. Już od 1922 roku rozpoczęto w nich produkcję traktorów. W 1918 roku powstały również Centralne Warsztaty Samochodowe, które były najbardziej znanym producentem aut w II RP. W 1928 roku zostały wchłonięte przez PZInż - Państwowe Zakłady Inżynierii. Produkowano w nich pierwsze polskie, seryjne, auto CWS T-1. 

Z kolei Rudzki i S-ka produkowali auto Ralf-Stetysz. Spółka Lilpop, Rau i Loewenstein produkowali auta na licencji General Motors, a Państwowe Zakłady Inżynierii – Polskiego Fiata 508 i autobusy oraz pojazdy ciężarowe. W tym czasie również Towarzystwo Budowy Samochodów AS produkowało modele AS S1 i S2, a Ursus swoje ciężarówki i autobusy. 

Mimo wszystko, produkcja samochodów w Polsce, w porównaniu z innymi krajami europejskimi była wtedy niewielka. Przyczynę stanowił kryzys po I wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej. Pod koniec lat 20-tych Polska gospodarka odczuła również kryzys światowy. 

Rozwój produkcji samochodów w Polsce 

W drugiej połowie lat 30-tych nastąpił przełom. Polski rząd podpisał porozumienie z włoskim Fiatem, w zakresie produkcji samochodu na licencji w Państwowych Zakładach Inżynierii Samochodów Fiat. W ten sposób rozpoczęła się produkcja najtańszego i najpopularniejszego w kraju modelu Fiata 508. 

Od 1936 roku, dzięki spółce Lilpop, Rau i Loewenstein polski rynek wzbogaciła produkcja Buicków, Chevroletów oraz Opli. 

W 1939 ruszył montaż aut niemieckich marek – BMW i Mercedes-Benz. We wrześniu 1939 roku znów nastąpiło wstrzymanie rozwoju przemysłu samochodowego w Polsce. Wszystko za sprawą wybuchu II wojny światowej. Zakłady produkujące auta w naszym kraju zostały zniszczone i rozgrabione, zwłaszcza po powstaniu warszawskim, większość fabryk znajdowała się bowiem właśnie w stolicy. 

Motoryzacja w Polsce za PRL 

Tuż po II wojnie światowej, produkcją samochodów w  centralnie sterowanej gospodarce PRL-u, zajęły się nowe zakłady: Fabryka Samochodów Osobowych, Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie, Zakład Samochodów Dostawczych w Nysie, Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Fabryka Samochodów Rolniczych, Autosan, Jelczańskie Zakłady Samochodowe oraz Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star”. 

Wszystkie powyższe zakłady wchodziły w skład Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego „Polmo” w latach 1952-1982, a po przekształceniu w Zrzeszenie Producentów Samochodowych „Polmo” do początków transformacji systemowej. 

W 1980 roku wyprodukowano 417 834 samochody, dzięki czemu Polska znalazła się na 13 miejscu na świecie, a 8 w Europie oraz 2 po ZSRR w bloku wschodnim. 

Najbardziej znanymi modelami, które powstawały w fabrykach w tym czasie, były: Warszawa, Syrena, FSO, Polski Fiat 125p, Polski Fiat 126p, Polonez. 

Polski Fiat 126p, nazywany „Maluchem” był najbardziej znanym autem z tego okresu, jak również najliczniej produkowanym w historii Polski. Powstało aż 3 318 674 Maluchów! 

Po 1989 nastąpiła ogromna zmiana! Także w przemyśle motoryzacyjnym 

W 1989 roku, gdy miejsce miała zmiana ustroju, w Polsce rozpoczęto proces prywatyzacji zakładów produkujących auta. W 1992 roku Fabryka Samochodów Małolitrażowych zmieniła nazwę na Fiat Auto Poland SA w wyniku agresywnego przejęcia. 

W 1993 roku Fabryka Samochodów Rolniczych utworzyła spółkę z Volkswagenem o nazwie Volkswagen Poznań. 

W 1994 roku Sobiesław Zasada Centrum S.A. przejął Autosan, w 1995 roku również Jelcza i Stara. W 2013 roku z kolei ogłosił bankructwo. W 1999 roku Star został sprzedany niemieckiemu MAN-owi, a Jelcz upadał latami, aż do 2008 roku. 

W 1995 roku Fabryka Samochodów w Lublinie została przejęta przez Daewoo, który w tym samym czasie przejął również FSO w Warszawie. 

Przemysł motoryzacyjny w Polsce w XXI wieku 

We wczesnych latach 2000 Polska produkowała około 300 tysięcy pojazdów osobowych rocznie. Liczba ta wzrosła podwójnie, gdy kraj wstąpił do Unii Europejskiej. Następnie w 2009 liczba aut, które w Polsce zjechały z taśmy produkcyjnej potroiła się. 

W 2001 roku powstało przedsiębiorstwo Solbus. W 2002 roku produkcję aut po upadłym Daewoo Motor Polska w Lublinie przejął producent silników Andoria-Mot, a w 2003 roku przekazał ją do Intrall Polska, które ogłosiło upadłość w 2007 roku. 

Polska w latach 2007-2009 była największym producentem samochodów osobowych w Europie Środkowo-Wschodniej, zaraz po Czechach i Rosji. W 2010 roku polski sektor motoryzacyjny stanowił 11% całej produkcji przemysłowej kraju. Rocznie produkowano 800-900 tys. samochodów. W 2013 roku liczba spadła do 583 256 sztuk rocznie. 

Obecnie bardzo prężnie działają zakłady: 

• Volkswagen w Poznaniu i Wrześni, które produkują modele Caddy, Crafter II, Transporter VI, MAN TGE. 
• Fiat Chrysler Automobiles w Tychach, który wyprodukował  model Lancia Ypsilon III. 
• Groupe PSA w Gliwicach, znacie go dzięki modelowi Opla Astry. 

Poza tym, w Polsce produkowane są również pojazdy ciężarowe, autobusy i dostawczaki, choćby w: 

• Man Bus w Starachowicach. 
• Man Trucks w Niepołomicach, pod Krakowem. 
• Scania Production w Słupsku. 
• Solaris Bus & Coach w Bolechowie, koło Poznania. 
• Volvo Buses Polska we Wrocławiu. 

Pojazdami specjalnymi zajmują się następujące zakłady: 

• AMZ-Kutno. 
• Arrinera w Warszawie.
•  Automet i Autosan w Sanoku. 
• Fabryka Samochodów Honker w Lublinie. 
• Jelcz w Jelczu-Laskowicach koło Wrocławia. 
• Melex w Mielcu. 
• Solbus w Solcu Kujawskim koło Bydgoszczy. 
• Ursus & Ursus Bus w Lublinie. 
• ElectroMobility Poland S.A. w Warszawie. 

Więcej o obecnej produkcji samochodów w Polsce przeczytacie w naszym artykule Samochody produkowane w Polsce - gdzie znajdują się fabryki i jakie auta produkują? 

Polskie marki samochodów? Czy są takie? 

Obecnie nie ma marek samochodowych od podstaw stworzonych polskim kapitałem. Jednak znane koncerny doceniają polskich fachowców i produkują tu swoje samochody. Do największych marek samochodowych produkowanych w naszym kraju zdecydowanie należą Fiat, Volkswagen oraz Opel. Również z Polską kojarzyć Wam się powinny marki: MAN, Solaris, Ursus, Volvo i Melex. 

W ostatnich latach w naszym kraju wyprodukowano m.in. takie modele aut osobowych jak Opel Astra III, IV oraz V, Fiat Panda, Fiat 500, Lancia Ypsilon, Ford Ka i Chevrolet Aveo. 

A już niedługo nowy model Jeepa wyjedzie z fabryki w Tychach!